Khi nói đến việc tăng cường độ trong bằng các loại dầu và nhựa, người ta thường tin rằng chiết suất của đá chủ phải phù hợp với chiết suất của chất lấp đầy. Nếu theo logic này, thì dầu hoặc nhựa không thể dùng để cải thiện độ trong của corundum hay spinel được, vì chúng quá khác biệt về chiết suất.
Chắc chắn, những người buôn bán đá quý ở Burma chưa bao giờ biết đến logic đó, vì chúng tôi thường bắt gặp những viên ruby, saphir, spinel được tẩm dầu ở Myamar. Trên thực tế, những nhà buôn tại Burma nói rằng thông thường ngay khi khai thác xong những viên đá thô sẽ được ngâm dầu. Bôi dầu vào những viên đá thô không chỉ giúp dễ dàng quan sát bên trong viên đá mà còn làm tăng độ trong đáng kể. Việc xử lý này hầu như sẽ không bao giờ được tiết lộ với người mua.
Vào năm 2013, khi đến thăm các khu mỏ và chợ khác nhau ở Mogok Stone Tract của Myanmar, chúng tôi được đưa đến một ngôi nhà nhỏ nơi một người đàn ông đang xử lý nhiệt cho spinel. Đá quý được đặt trong một cái chén nung và nung nóng trong một khoảng thời gian. Sau đó, khi vẫn còn tương đối nóng, chúng được đổ vào một bình chứa dầu đỏ. Sau khi dầu được lau sạch, chúng tôi có thể nhận thấy không có sự thay đổi về màu sắc sau khi đun nóng.
Do sự phổ biến của việc bôi dầu, hiện nay chúng tôi kiểm tra mọi viên đá có vết nứt để tìm dầu, bất kể nguồn gốc hay loại đá quý. Điều này thường được thực hiện với một điểm nóng dưới kính hiển vi. Với những viên đá được tẩm dầu, dầu sẽ rò rỉ ra khỏi khe nứt thành các hạt trên bề mặt đá. Ngoại trừ ngọc lục bảo, khách hàng mua đá quý màu không mong muốn mua được viên đá đã được tăng cường độ trong. Như một thương nhân lớn ở Bangkok đã nói với chúng tôi vài năm trước, “Tôi không thể bán một viên Spinel có dầu.” Vì lý do này, khi chúng tôi xác định rằng một viên đá quý không phải là ngọc lục bảo đã bị nứt vỡ bằng dầu hoặc nhựa, chúng tôi sẽ thông báo cho khách hàng và cho phép họ có hai cơ hội để loại bỏ chất độn trước khi chúng tôi đưa ra báo cáo.
Vào tháng 9 năm 2020, Lotus Gemology đã nhận được để xác định một viên Spinel 3 ct có nguồn gốc từ Mogok. Họ nhận thấy một vết nứt trên mặt đáy chạy song song với thắt lưng và việc áp dụng điểm nóng khiến dầu rò rỉ ra ngoài. Sau hai lượt tẩy dầu của khách hàng, sự khác biệt thực sự đáng kể. Viên đá bây giờ đã bị biến dạng bởi một vết nứt có thể nhìn thấy bằng mắt thường có độ phản chiếu cao (hình 2).
Điều này chứng tỏ rõ ràng rằng dầu có thể có tác động đáng kể đến độ trong của đá quý ngay cả khi có sự khác biệt lớn về chiết suất giữa đá chủ và dầu. Tác động lớn nhất sẽ được tìm thấy ở những viên đá như viên spinel này, nơi các khe nứt nằm vuông góc với góc nhìn.
GCR-Lược dịch từ GIA: Gems & Gemology, Fall 2020, Vol. 56, No. 3