Zircon là một trong những loại đá quý đã được con người sử dụng từ hàng ngàn năm trước. Nó có chiết suất và độ tán sắc khá cao. Trong nhiều thế kỷ người ta thường dùng zircon không màu để thay thế cho kim cương. Zircon không màu trên thị trường vẫn thường bị nhầm lẫn với tên gọi là Matura Diamond – theo tên thành phố ở bờ biển phía Nam của Sri Lanka. Ngoài ra, zircon còn có nhiều màu khác như: xám, vàng nhạt, cam đến nâu đỏ, lục phớt vàng, phớt nâu, nâu sẫm đến gần đen. Màu lam của zircon trong tự nhiên rất hiếm.
Bên cạnh Sri Lanka vùng có chứa zircon đạt chất lượng ngọc, thì cũng có một số đất nước khác có nguồn khai thác zircon đạt chất lượng cao như Campuchia, Việt Nam, Thái Lan, Myamar, Ấn độ, Pakistan, Trung Quốc….
Zircon ở vùng Ratanakiri (Campuchia) có màu nâu đỏ tới nâu là nguồn cung cấp quan trọng cho thị trường đá quý. Đặc biệt zircon vùng này, sau khi được xử lý nhiệt sẽ cho một lam hấp dẫn, rất được ưa chuộng trên thị trường.
Ratanakiri là một tỉnh thuộc phía đông bắc Campuchia, có ranh giới với Việt Nam và Lào. Ở đây, các tinh thể zircon được tìm thấy nhiều trong các trầm tích aluvi được hình thành bởi quá trình phong hóa đá bazan Cenoizoic (Neogen – Đệ tứ). Đá chủ của zircon ở Ratanakiri là đá bazan kiềm.
Zircon từ tỉnh Ratanakiri ở phía đông bắc Campuchia được khai thác từ trầm tích thứ cấp kết hợp với sự phong hóa của đá bazan kiềm. Tuổi của zircon vùng này khoảng 0,92 ± 0,07 Ma. Kích thước ô đơn vị và dữ liệu Raman chỉ ra độ kết tinh cao, phù hợp với tuổi địa chất trẻ và hàm lượng actinid thấp. Các mẫu của chúng tôi có hàm lượng các nguyên tố không thuộc công thức hóa học thấp (dưới 0.1wt%), ngoại trừ Hf (~0.7wt % HfO2 trong cấu trúc điển hình của Zircon.
Zircon Ratanakiri từ màu nâu, nâu vàng chuyển sang màu xanh lam sống động sau khi xử lý nhiệt trong môi trường khử ở 900–1.000 ° C. Tuy nhiên, để các nhà nghiên cứu vẫn chưa đưa ra được giải thích cụ thể cho việc zircon Ratanakir xử lý có màu lam đặc biệt và vì sao zircon ở địa phương khách ít, hoặc nhiều hơn, thậm chí không xử lý ra được màu xanh tương tự ở vùng này.
- Nguyên nhân đổi tên
Ông Noor Mohamed thành viên ICA, người sáng lập công ty Yes HAJAA Gems, công ty chuyên mua bán blue zircon từ tỉnh Ratanakira ra thế giới, nhận thấy rằng cần phải thay đổi cái tên blue zircon theo hướng thương mại hơn. Với sự giúp đỡ của 2 cựu thành viên ICA, AGTA Zay Zajicek, và Jeffrey Bilgore, blue zircon được đổi tên thành Cambolite. Giống như Tsavorite, Tanazite, Cambolite là cái tên chỉ nguồn gốc địa lý của nó.
Tất cả các đá cambolite đều đã được tăng cường chất lượng màu bằng phương pháp xử lý nhiệt.
Hi vọng cái tên mới này sẽ mang lại giá trị thương mại và được biết đến nhiều hơn cho blue zircon vùng Ratanakiri, Campuchia
GCR – Sưu tầm, lược dịch