- Giới thiệu chung
Sphene hay còn được gọi là Titanite là một loại đá quý có màu sắc phong phú, tính lưỡng sắc mạnh, lửa mạnh hơn cả kim cương. Mặc dù mềm hơn các loại đá quý phổ biến khác, nhưng sphene sẽ tạo nên những sản phẩm trang sức tuyệt vời nếu được chế tác và bảo quản đúng cách.
Chrom Sphene là loại có giá trị nhất, đến từ Baja California có màu đẹp như emerald và rất hiếm, đặc biệt những viên sạch, và lớn hơn 1ct.
Sphene thường có bao thể và hiếm khi rất sạch. Nhìn chung, những viên đá có màu sắc rực rỡ, hấp dẫn, độ trong tốt, có thể thể hiện độ tán sắc cao thì sẽ có giá tốt nhất.
2. Đặc điểm ngọc học
Sphene hay Titanit thuộc nhóm khoáng vật titanite, loại giàu titan. Nó là thành viên duy nhất của nhóm khoáng vật này được sử dụng trong đá quý. Các nhà khoáng vật học thì thường dùng cái tên Titanite, trong khi đó nhiều nhà ngọc học sử dụng tên Sphene. Tuy nhiên, với cả 2 tên gọi, loại đá quý này vẫn ít được chú ý với những nhà sưu tầm mặc dù có giá cả hợp lý.
Sphene có độ cứng thấp, ~ 5.5, cát khai rõ rệt chính vì thế thực sự mạo hiểm nếu lên trang sức. Tuy nhiên, với những đặc điểm ngọc học mà nó có, nó cũng là món đồ rất đáng để sưu tầm.
Sphene thường có màu vàng, cam, nâu, lục…. Nguyên nhân tạo mà là do sắt, crom và các nguyên tố đất hiếm. Crom trong biến loại Crom sphene tạo màu lục. Ngoài ra, sphene cũng có các màu khác như không màu, đỏ, lam, đen và nâu.
Độ tán sác, và ánh lửa của sphene là cao nhất trong các loại đá quý. Tuy nhiên, màu sắc, số lượng bao thể, kiểu chế tác, hướng cắt có thể làm tăng hoặc giảm hai yếu tố trên.
3. Nguồn gốc
Sphene xuất hiện như một khoáng vật phụ trong đá mácma, và trong đá biến chất như đá phiến và đá granit, thường ở dạng tinh thể.
Canada, Madagascar và Mexico là những nguồn chính của loại đá quý này. Baja California, Mexico có các tinh thể đá quý màu vàng nâu, nâu, xanh lá cây và xanh lá cây đậm (chrome) lên đến hơn 10 cm. Đây là một trong những mỏ sphene chính trên thế giới. Madagascar có các tinh thể màu xanh lục, đôi khi lớn. Canada là nguồn cung cấp những tinh thể sphene màu nâu và đen.
4. Tổng hợp
Hiện nay, sphene được tổng hợp để phục vụ cho nghiên cứu trong địa chất, chất nhuộm và xử lý chất thải phóng xạ. Các tinh thể tổng hợp đã được tạo ra. Tuy nhiên, sphene tổng hợp chưa được phát hiện dùng trong chế tác trang sức.